Depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych na świecie, dotykającym miliony osób i znacząco wpływającym na jakość ich życia. Charakteryzuje się nie tylko uporczywym smutkiem, ale również utratą zainteresowań, problemami z koncentracją, zaburzeniami snu i apetytu, a także poczuciem beznadziejności. Choć istnieje wiele metod leczenia depresji, w tym farmakoterapia i różne formy psychoterapii, poszukiwane są wciąż nowe, skuteczne podejścia, które mogą przynieść ulgę pacjentom. Terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), pierwotnie opracowana do leczenia zespołu stresu pourazowego (PTSD), zyskuje coraz większe uznanie jako metoda wspierająca terapię osób zmagających się z depresją, szczególnie gdy jej podłoże wiąże się z trudnymi doświadczeniami życiowymi.

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest depresja, jakie są jej objawy, jak podchodzi się do jej leczenia oraz jaką rolę mogą odegrać wspierające je narzędzia, w procesie terapeutycznym.

Zrozumienie tych zagadnień jest kluczowe dla osób poszukujących skutecznej pomocy dla siebie lub swoich bliskich.

Czym jest depresja i jakie są jej objawy?

Depresja to złożone zaburzenie nastroju, które wykracza daleko poza chwilowy smutek czy przygnębienie. Jest to stan, który utrzymuje się przez dłuższy czas i znacząco wpływa na sposób myślenia, odczuwania oraz codzienne funkcjonowanie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) klasyfikuje depresję jako jedną z głównych przyczyn niezdolności do pracy na świecie. Objawy depresji mogą być różnorodne i obejmować sferę emocjonalną, poznawczą, motywacyjną oraz somatyczną. Do najczęstszych objawów emocjonalnych należą: uporczywy smutek, utrata zdolności do odczuwania przyjemności (anhedonia), poczucie beznadziejności, lęk, drażliwość, a także myśli samobójcze. W sferze poznawczej pacjenci często zgłaszają problemy z koncentracją, pamięcią, podejmowaniem decyzji oraz negatywne myślenie o sobie, świecie i przyszłości. Jak zauważa Alina Żurek w wywiadzie dla SPPS, osoby z depresją “często doświadczają przewlekłych, pesymistycznych przekonań na temat siebie, przyszłości oraz otaczającego ich świata (np. ‘Jestem bezwartościowy’, ‘Nic się nie zmieni’, ‘Nie zasługuję na szczęście’)”.

Objawy motywacyjne to przede wszystkim spadek energii, apatia, trudności z mobilizacją do działania, a nawet spowolnienie psychoruchowe. Codzienne czynności, które kiedyś nie sprawiały problemu, mogą stać się ogromnym wysiłkiem. Depresja manifestuje się również poprzez objawy somatyczne, takie jak zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność), zmiany apetytu (utrata lub wzrost), przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, bóle mięśni czy problemy żołądkowo-jelitowe. Portal TwojPsycholog.online wspomina, że EMDR jest skuteczne w leczeniu zaburzeń związanych z traumą, lękiem i depresją, co sugeruje, że objawy te mogą być ze sobą powiązane. Ważne jest, aby pamiętać, że depresja to choroba, która wymaga profesjonalnej diagnozy i leczenia, a jej objawy nie są oznaką słabości czy lenistwa.

Kluczowe objawy depresji (według klasyfikacji ICD-10/DSM-5):

  • Obniżony nastrój przez większość dnia, prawie codziennie.
  • Znaczne zmniejszenie zainteresowania lub przyjemności z prawie wszystkich aktywności (anhedonia).
  • Znaczący spadek lub wzrost masy ciała bez stosowania diety, lub spadek/wzrost apetytu.
  • Bezsenność lub nadmierna senność prawie codziennie.
  • Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe.
  • Zmęczenie lub utrata energii prawie codziennie.
  • Poczucie bezwartościowości lub nadmierne/nieadekwatne poczucie winy.
  • Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji, albo niezdecydowanie.
  • Nawracające myśli o śmierci, nawracające myśli samobójcze bez określonego planu, lub próba samobójcza albo konkretny plan popełnienia samobójstwa.

Rozpoznanie tych objawów i zgłoszenie się po pomoc jest pierwszym krokiem do odzyskania zdrowia i poprawy jakości życia.

Tradycyjne metody leczenia depresji

Leczenie depresji jest procesem złożonym i zindywidualizowanym, który zazwyczaj obejmuje kombinację różnych metod terapeutycznych. Wybór odpowiedniej strategii zależy od nasilenia objawów, indywidualnych potrzeb pacjenta oraz współistniejących schorzeń. Do najczęściej stosowanych i uznanych metod leczenia depresji należą farmakoterapia oraz psychoterapia. Farmakoterapia polega na stosowaniu leków przeciwdepresyjnych, które mają na celu przywrócenie równowagi neurochemicznej w mózgu. Leki te, takie jak inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) czy inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), mogą skutecznie łagodzić objawy depresji, jednak ich pełne działanie rozwija się zazwyczaj po kilku tygodniach regularnego stosowania. Ważne jest, aby farmakoterapia była prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza psychiatry, który dobierze odpowiedni lek i dawkę, a także będzie monitorował ewentualne skutki uboczne.

Psychoterapia jest drugą fundamentalną metodą leczenia depresji. Istnieje wiele nurtów psychoterapeutycznych, które wykazują skuteczność w pracy z pacjentami depresyjnymi. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) koncentruje się na identyfikacji i modyfikacji negatywnych wzorców myślenia i zachowania, które przyczyniają się do podtrzymywania depresji. Terapia interpersonalna (IPT) skupia się na poprawie relacji społecznych pacjenta, które często ulegają pogorszeniu w przebiegu choroby. Terapie psychodynamiczne dążą do zrozumienia nieświadomych konfliktów i doświadczeń z przeszłości, które mogą leżeć u podłoża depresji. Jak wspomniano na portalu OsrodkiTerapii.pl, w kontekście PTSD, EMDR jest równie skuteczna jak CBT, co otwiera perspektywę na jej zastosowanie również w depresji, zwłaszcza tej związanej z traumą. Często najlepsze efekty przynosi połączenie farmakoterapii z psychoterapią, co pozwala na kompleksowe zaadresowanie zarówno biologicznych, jak i psychologicznych aspektów choroby.

Inne metody wspierające leczenie depresji:

  • Zmiana stylu życia: Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, dbanie o higienę snu.
  • Techniki relaksacyjne: Medytacja, joga, ćwiczenia oddechowe.
  • Wsparcie społeczne: Utrzymywanie kontaktów z bliskimi, udział w grupach wsparcia.
  • Fototerapia: Stosowana w leczeniu depresji sezonowej.
  • Elektrowstrząsy (EW): Stosowane w ciężkich, lekoopornych przypadkach depresji.
  • Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS): Nowoczesna metoda neurostymulacji.

Należy podkreślić, że wybór metody leczenia powinien być zawsze konsultowany ze specjalistą, który pomoże dobrać najodpowiedniejszą formę terapii dla danego pacjenta.

Mechanizm działania EMDR w kontekście depresji opiera się na kilku kluczowych aspektach. Po pierwsze, terapia ta pomaga zidentyfikować i przetworzyć negatywne doświadczenia życiowe, które mogły przyczynić się do rozwoju lub podtrzymywania objawów depresyjnych. Mogą to być zarówno duże traumy, jak i mniejsze, kumulujące się stresory czy trudne relacje. Po drugie, EMDR umożliwia pracę nad negatywnymi przekonaniami o sobie (np. “jestem bezwartościowy”, “nie zasługuję na szczęście”), które są częstym elementem obrazu klinicznego depresji. Celem jest zastąpienie tych destrukcyjnych przekonań bardziej adaptacyjnymi i pozytywnymi. Po trzecie, EMDR może pomóc w redukcji objawów somatycznych towarzyszących depresji, takich jak zaburzenia snu czy przewlekłe zmęczenie, poprzez obniżenie ogólnego poziomu napięcia i stresu. Portal Zintegrowani.com.pl wskazuje, że EMDR jest stosowane w leczeniu depresji, a jego efekty są trwałe. Co istotne, EMDR nie wymaga od pacjenta szczegółowego opowiadania o traumatycznych wydarzeniach, co dla wielu osób może być mniej obciążające niż tradycyjne formy terapii.

Korzyści ze stosowania EMDRlink w depresji:

  • Redukcja napięcia i lęku: Pomaga wyciszyć układ nerwowy.
  • Poprawa jakości snu: Program relaksacyjny może ułatwiać zasypianie.
  • Wsparcie w przetwarzaniu trudnych emocji: Umożliwia samodzielną pracę nad negatywnymi uczuciami.
  • Uzupełnienie profesjonalnej terapii: Wzmacnia efekty pracy z terapeutą.
  • Zwiększenie poczucia kontroli: Możliwość samodzielnego korzystania z narzędzia wspierającego.
  • Dostępność i wygoda: Możliwość korzystania w domu, w dowolnym momencie.
  • Poprawa koncentracji: Dedykowane programy mogą wspierać funkcje poznawcze.
  • Bezpieczeństwo: EMDRlink jest certyfikowanym urządzeniem medycznym.

EMDRlink może wspierać osoby z depresją na kilka sposobów. Po pierwsze, poprzez regularną stymulację, pomaga w redukcji napięcia i lęku, które często towarzyszą depresji. Uspokojenie układu nerwowego może prowadzić do poprawy jakości snu, co jest kluczowe dla regeneracji organizmu. Po drugie, EMDRlink może być używany jako narzędzie do samodzielnej pracy nad trudnymi emocjami i wspomnieniami, które mogą podtrzymywać stany depresyjne. Umożliwia to użytkownikowi aktywne zaangażowanie się w proces zdrowienia między sesjami terapeutycznymi. Zgodnie z FAQ EMDRlink, urządzenie “jest doskonałym uzupełnieniem terapii EMDR oraz pomaga w samodzielnej pracy nad emocjami w domu”. Po trzecie, EMDRlink, oferując różne programy (np. relaksacyjny, skupienie), pozwala dostosować stymulację do aktualnych potrzeb użytkownika, co może pomóc w odzyskaniu poczucia kontroli i sprawczości, często utraconego w depresji.

Jak EMDR może konkretnie pomóc w depresji:

  • Przetwarzanie negatywnych wspomnień: Umożliwia zintegrowanie trudnych doświadczeń, które wpływają na obecny nastrój.
  • Zmiana negatywnych przekonań: Pomaga zastąpić autodestrukcyjne myśli bardziej realistycznymi i pozytywnymi.
  • Redukcja objawów lękowych: Często towarzyszących depresji.
  • Poprawa regulacji emocjonalnej: Uczy, jak radzić sobie z trudnymi emocjami w zdrowszy sposób.
  • Wzmocnienie poczucia własnej wartości: Poprzez przepracowanie negatywnych doświadczeń i przekonań.
  • Zmniejszenie objawów somatycznych: Takich jak problemy ze snem czy bóle psychosomatyczne.
  • Budowanie zasobów wewnętrznych: Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i sprawczości.

Występuje: 

Marak Kondrat – Prowadzący

Alina Mrówka – psycholog kliniczny